بیر دلی‌نین دفتریندن
اوزئییر حاجی‌بیگلی
بير مثل وار دئييرلر کي، ایکی‌آیاقلی‌يا اعتيبار يوخدور.
دوغرودان دا بئله‌دير، دونيادا هر نه ایکی‌آیاقلی مخلوق وار، اونلارين هئچ بيرينه اعتيبار ائله‌مک موم دئييل.
گؤتورک، مثلا، تويوغو. ایکی‌آیاقلی مخلوقدور. نه قدر دن وئر، نه قدر يئم وئر، يئنه ده سني گؤرنده قاچاجاقدير. او کي، قالدي آداما--ایکی‌آیاقلی مخلوقدور--داها بورادا هئچ دانيشماق لازيم دئييل.
آما بو ايشين سببي وار.
مثلا، ائودن چيخيرسان باييرا و گؤرورسن کي، بير دنه تويوق آياغي‌نين بيريني قالخيزيب تکجه دوروبدور. و اؤزو ده برک فيکره گئديبدير. ايسته‌ييرسن کي، يانينا گئديب بير قدر دن وئره‌سن. گؤرورسن کي، او ساعات قاچدي. دئمه‌لي، تويوقلا سنين آراندا اعتيبار يوخدور. چونکي سن ده ایکی‌آیاقلی، او دا.
ايندي گؤرک بونون سببي ندير؟
تويوق چوخ ياخشي بيلير کي، سن تويوق يئينسن و مادام کي، سني گؤرور هميشه قورخور. اودور کي، بير سورو تويوغا دا چاغيريب دن تؤکنده گؤرورسن کي، يازيق تويوقلارين بير گؤزو دنده و بير گؤزو ده سنده‌دير.
ايندي گلک آداملارا!
دئييرلر کي، قديم زامانلاردا آداملار بير-بيريلرينه چوخ ياخشي اعتيبار ائلرميشلر و حتّي بير زامان وار ايميش کي، بير صالاواتا چؤرک ده آلماق اولارميش، باشماق دا و پاپاق دا.
من بيلميرم کي، بو احوالات دوغرودورمو، يوخسا يالان. آنجاق اونو بيليرم کي، بو گون او جوره شئيلر اولا بيلمز. چونکي بو گون صالاوات عوضينه پول لازيمدير. پولو قازانماق دا صالاوات چکمک کيمي آسان دئييلدير. ايندي بو گون اگر بير آدام او بيري آداما اعتيبار ائله‌ييرسه، پولون جهتينه ائله‌يير و ايللا پولو اولماسا، ايتميش پاسپورت کيمي اعتيباردان ساقيطدير.
پول اينسانلار آراسيندا رسميت تؤره‌دير. مثلا، حسن‌قولو ايله جعفرعلی بير-بيريله دانيشيرلار، حسن‌قولو دئيير کي، بو گون باشيم برک آغرييير، اوندا جعفرعلي جاواب وئرير کي، بير قدر فِناستين آل، ياينکي ياتارکن باشووا دسمال چال، يا حنا قوي. آما ائله کي، حسن‌قولو جعفرعلي‌یه بير مانات ضرر وورور، او حالدا جعفرعلی ائله وورور کي، حسن‌قولونون باشي نينکي آغرييير، بلکه ياريلير و قان آخير. ايندي منه دئيه‌جکلر کي، سنين سؤزلرينده منطيق يوخدور.
منطيق ندير؟
منطيق دانيشما علميدير. دانيشان کس گرک ائله دانيشسين کي، سؤزونون دالي قاباغي بير-بيرينه دوز گلسين. مثلا، دئمه‌سين کي، بو گون هاوا چوخ گؤزلدير، چونکي دونن برک آجميشديم.
ايسترسينيز منطيق باره‌سينده بير قدر سؤيله‌ییم. بوردا ميثال لازيمدير. مثلا، شوشه قيريلار، اليمده‌کي شوشه‌دير. بس اليمده‌کي شوشه ده قيريلار.
بير اؤزگه مثل: اينسانلار اؤله‌جکديرلر. سن اينسانسان، بس سن ده اؤله‌جکسن. ياينکي اينسان ایکی‌آیاقلیدير. و ایکی‌آیاقلی‌يا دا اعتيبار يوخدور. تويوق دخي ایکی‌آیاقلیدير، بس اوندا، تويوغا دا اعتیبار يوخدور.
اوندا بيريسي گليب دئيير: تويوغون ايکي آياغي واردير و اؤزونه ده اعتيبار يوخدور. سنين ده ايکي آياغين وار و سنه ده اعتيبار يوخدور. بس اوندا سن تويوقسان!
يوخ، بو سؤز خيلافي-منطيقدير، بونا سوفيزم دئيرلر. ائله هامان او سوفيزمدير کي، تهران حؤکومتيني بو گونه سالدي و هم آغلامالي و هم گولمه‌لي بير کومدي‌يا قاييردي.
ايران حؤکومتي دئيير کي، ساير حؤکومتلر مشروطه وئرديلر، چونکي جاماعات ائله ايسته‌ييردي. آما ايران جاماعاتي ائله ايسته‌مير و اونا گؤره من ده مشروطه وئرميرم.
بورادا منطيق اولاردي، هرگاه "ايران جاماعاتي ائله ايسته‌مير" سؤزو غلط اولماسايدي. آما، چونکي او سؤز غلطدير، اونا گؤره بو مطلبده، ايران حؤکومتي قاناجاقدان کنار اولان کيمي، منطيقدن ده کناردير. من بورادا چوخ سؤزلر دانيشارديم، آما دانيشميرام. زبان در دهان ائي خيردمند چيست؟ .نيست.
کؤچورن: عباس ائلچین
کي، ,بير ,بو ,دا ,اعتيبار ,يوخدور ,بو گون ,اعتيبار يوخدور ,کي، بير ,کي، بو ,بير قدر
درباره این سایت